Nu is later vroeger - Joke van Leeuwen

Nu is later vroeger Joke van Leeuwen Querido 2018

Boek
Op de omslag staat op een sterrenhemel-achtergrond in digitale letters de titel ‘Nu is later vroeger’ en in gewone letters de ondertitel ‘Een boek over de tijd’. Op éénderde van de kaft een afbeelding van de wereldbol, half donker, half licht, met een klok / oog.
De flaptekst start met vragen als ‘Waar kun je twee dagen achter elkaar jarig zijn? ‘Wat is een octoseconde?’ en een uitleg over dat tijd iets is waar je je over kunt blijven verwonderen. Voor iedereen vanaf een jaar of 10 tot 122 jaar en 5 maanden.

Indruk
Het is een boek met heel veel weetjes. In 18 hoofdstukken wordt verteld over verschillende aspecten van tijd: hoe werd het gemeten, waar komen de namen van de maanden en de jaren vandaan, hoe mensen en dieren tijd ervaren. De hoofdstukken kun je los van elkaar lezen. Het is wat mij betreft geen boek wat je in een ruk uitleest, omdat er zoveel weetjes instaan en dingen om over na te denken. Er zijn veel foto’s en verschillende soorten tekeningen en stripverhaaltjes die het vertelde illustreren.

De zinnen zijn soms erg lang, vaak komt er dan nog een korte persoonlijke bespiegeling achteraan. In cursief staan tussen de tekst nog terzijdes (‘hier werkt het net weer iets anders / nog een voorbeeld van…'). Er zijn pagina’s met een geel vlak met nog extra weetjes, bijvoorbeeld een lijstje woorden die uit het Grieks van de oude Grieken komen, of toevoegingen zoals een gedicht.

Wist jij dit bijvoorbeeld:
Het Romeinse jaar had eerst tien maanden, september was de 7e en oktober de 8e, nu zijn die opgeschoven door maanden die toegevoegd zijn door Julius Ceasar, die bv de naam juli naar hemzelf vernoemde. In 1582 werd de Gregoriaanse kalender ingevoerd en werden er even 10 dagen geschrapt, zodat de seizoenen weer zouden kloppen. We gebruiken nu meestal 10-tallig stelsel, maar voor de tijd 60-tallig stelsel, omdat er vroeger met de duim per vingerkootje werd geteld (4x3 = 12 kootjes, 2 handen = 24uren in een etmaal). De tijd werd afgelezen met zonnewijzers, waterklokken en mechanismes tot in de jaren ’60 met de trillingen van een kwartskristal het kwartshorloge werd ontwikkeld.

Verhaalperspectief
De inhoud van het boek wordt verteld vanuit het perspectief van de schrijfster. Hoofdstuk 1 start met een rijtje foto’s van haarzelf van baby tot nu, om aan te geven dat tijd verstrijkt. (En dat je tijd in een lijn kunt zien, maar als je naar de seizoenen kijkt is het meer een cirkel.) Ze beschrijft persoonlijke ervaringen, over hoe ze als kind in bed lag te bedenken of de tijd een eind had, en dat ze als student in de ochtend langs een kroeg liep waar gasten nog bezig waren met de vorige avond.

Volgorde
Het meten van de tijd en de gedachten over tijd worden chronologisch behandeld, eerst over de indeling van tijd, kalenders, daarna over de tijdmeting; het ontstaan van klokken. Ook komen tijdloze onderwerpen aan bod: nadenken over begin en einde, en de snelheid van tijd, hoe werkt het geheugen, hoe wordt er gedacht over de toekomst...

Stijl
De schrijfstijl is serieus maar ook droog/komisch door de eigen bespiegelingen van de schrijfster op de geschiedenis. Je hoort haar eigen verwondering erin terug. Visueel is het boek afwisselend met rechte en cursieve tekst,en tekst in gele vlakken. Illustraties zijn zowel foto’s als tekeningen /stripverhaaltjes van Joke van Leeuwen zelf.

Waardering
Zelf heb ik ik het boek in één keer gelezen, maar ook (misschien beter?) te lezen in losse hoofdstukjes. Ik vind het soms vermoeiend lezen, door alle weetjes word je niet echt meegenomen in een verhaal, het is meer een opsomming. Het is wat mij betreft meer een boek om af en toe even op te pakken. Wel zijn het leuke weetjes en roepen zaken verwondering op (hee, zit dat zo, en nooit over nagedacht) . De afwisseling in tekst (recht of cursief) en foto’s en illustraties maken het boek visueel aantrekkelijk.

Lessuggestie
Ik vind het een boek voor de bovenbouw.
Dit boek is goed te gebruiken als je het thema tijd behandelt, of bij seizoenen (bv het gebruik van een zonnewijzer). Ook leent het zich voor het bespreken van filosofische vragen als wat is nu / wat is het heden, wat is tijd, kan tijd eindigen?

Lees hoofdstuk 1 van het boek.
In welke tijd speelt het verhaal in jouw boek?
Heeft jouw hoofdpersoon wel eens met tijd te maken? (moet hij zich bijvoorbeeld haasten om op tijd ergens te zijn, of duurt iets heel lang?)